Zorgverleners en zorggebruikers vinden aandacht voor Samen Beslissen belangrijk, maar brengen het nog te weinig in de praktijk

Zeventig procent van de zorgverleners en zorggebruikers vindt aandacht voor Samen Beslissen belangrijk. Bij zorggebruikers is daarnaast een voorzichtige, positieve ontwikkeling richting meer Samen Beslissen te zien. Zorgverleners beslissen echter nog net zoveel samen als voor de campagne. Naast aandacht is daarom het faciliteren en stimuleren van Samen Beslissen in de praktijk de belangrijke vervolgstap. Dat gebeurt onder andere door de ontwikkeling van keuzehulpen en door workshops en trainingen voor zorgverleners.

Bovenstaande conclusies komen uit het Kantar Public onderzoek onder ruim 1.600 respondenten over de campagne Samen Beslissen. Door samen te beslissen kom je sneller tot zorg die bij iemand past. Het leidt ook - wijst ander onderzoek uit - naar kwalitatief betere behandelingen.. Met dat idee is in september vorig jaar een campagne over Samen Beslissen gestart. Het doel was zorgverleners en zorggebruikers bewuster te maken van Samen Beslissen en hun gedrag positief te beïnvloeden. “De campagne wordt herkend en gewaardeerd. Maar er valt nog veel winst te behalen, vooral op lange termijn. We zien dat een campagne hierbij kan helpen. Mensen die de campagne gezien hebben, doen het toch net iets beter op het gewenste gedrag. Ze bereiden zich vaker voor en denken vaker na over wat belangrijk voor ze is. Beiden belangrijke voorwaarden voor het Samen Beslissen.” aldus Dianda Veldman, directeur-bestuurder van Patiëntenfederatie Nederland en campagnepartner van het eerste uur.

Dat Samen Beslissen belangrijk wordt gevonden, onderstreept het onderzoek: bij zowel zorgverleners als zorggebruikers wordt de campagne door zeven op de tien respondenten als (erg) belangrijk gezien. En dankzij de mediacampagne sloten eerder dit jaar zeven nieuwe zorgpartners zich aan bij de campagne Samen Beslissen, waaronder de tandartsen (KNMT) en apothekers (KNMP). “Ook binnen instellingen en zorgpraktijken is veel actiever het gesprek gevoerd over Samen Beslissen. Dat is belangrijk om middelen vrij te krijgen voor bijvoorbeeld scholing. Kortom: een beweging is ingezet, maar blijvende aandacht is hard nodig om daadwerkelijk een gedragsverandering te realiseren”, concludeert Dirk Ubbink, hoogleraar Shared Decision-Making.

Zorggebruikers beslissen voorzichtig meer samen, bij zorgverleners is dat anders
Zorggebruikers geven na de campagne vaker aan een beslissing samen met hun zorgverlener te nemen. Ook nemen mensen zich vaker voor meer te doen aan Samen Beslissen bij een volgend gesprek. Zo willen ze zich beter voorbereiden en nemen zij zich voor tijdens de afspraak zelf te beginnen over wat belangrijk voor hen is. “We zien dus een voorzichtige ontwikkeling bij zorggebruikers naar meer Samen Beslissen. Maar het is belangrijk om mensen er blijvend op te wijzen”, waarschuwt Dianda Veldman.

Bij zorgverleners is het beeld anders. Zij geven weliswaar aan dat ze Samen Beslissen belangrijk vinden, maar blijken in de dagelijkse praktijk toch meer te kunnen doen. “Nog net zo veel zorgverleners als voor de campagne zeggen samen te beslissen. We leggen de verschillende behandelopties met voors en tegens uit aan de patiënt en denken als professional dat wij daarmee al best vaak samen met de patiënt beslissen. Maar in de praktijk valt tegen hoe vaak we aan onze patiënten vragen wat zij belangrijk vinden in hun leven, en dit meenemen in de gezamenlijke besluitvorming. Dit moeten we vaker doen”, zegt Selma Tromp, neuroloog en bestuurslid bij de Federatie Medisch Specialisten. “Het samenbrengen van de kennis van de zorgverlener en de voorkeuren van de patiënt is een voorwaarde om samen te kunnen beslissen. En instrumenten, zoals de keuzekaarten en keuzekaarten in beeld op Thuisarts.nl, kunnen daarbij behulpzaam zijn.” licht Selma Tromp toe.

Mensen die de campagne gezien hebben beoordelen het gedrag van zorgverleners positiever. Ze zeggen vaker samen beslist te hebben en ervaren vaker dat gevraagd wordt of ze alles begrepen hebben. Tot slot Dirk Ubbink: “Ik moedig zorgverleners aan de middelen blijvend in te zetten en de beschikbare praktische gesprekstrainingen te volgen om Samen Beslissen in de spreekkamer (beter) toe te passen.”

Over de campagne
Op 6 september 2021 startte de campagne Samen Beslissen, die zich richt op zorggebruikers en zorgverleners. Tot mei 2022 was de campagne te zien op TV en radio. Tot eind november 2022 blijft de campagne online zichtbaar en in (vak-)media. Daarnaast zetten ziekenhuizen en praktijken in het land zelf de campagne in. De website www.begineengoedgesprek.nl en alle campagnematerialen zijn zeker nog 5 jaar beschikbaar.

De campagne Samen Beslissen is een initiatief van het programma Uitkomstgerichte Zorg. Dit programma zet zich in de medisch-specialistische zorg in voor meer inzicht in zorguitkomsten en het bevorderen van Samen Beslissen op basis van uitkomstinformatie. Naast de campagne ontwikkelde het programma ook andere instrumenten die het Samen Beslissen bevorderen, zoals een toolkit voor bijeenkomsten met patiënten. Ook in de huisartsenzorg, paramedische zorg en wijkverpleging werd meegewerkt aan de campagne. En in januari 2022 sloten zeven nieuwe zorgpartijen zich aan.

Over het onderzoek
Onderzoeksbureau Kantar Public onderzocht de effecten van de campagne. Zij vergeleken een meting na de campagne met een meting voor de campagne. Aan de nameting deden meer dan 1.000 zorggebruikers uit de medisch-specialistische zorg, huisartsenzorg, paramedische zorg en wijkverpleging mee. Ook participeerden meer dan 400 zorgverleners uit de medisch-specialistische zorg, huisartsenzorg en paramedische zorg. Het hele onderzoek is hier te vinden.

Campagnepartners
Federatie Medisch Specialisten / InEen / Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie / Landelijke Huisartsen Vereniging / Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport / Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra / Nederlands Huisartsen Genootschap / Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen / Paramedisch Platform Nederland / Patiëntenfederatie Nederland / Pharos / Stichting Keurmerk Fysiotherapie / Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland / Zelfstandige Klinieken Nederland / Zorgverzekeraars Nederland. En sinds januari 2022 ook: Akwa GGZ / BO Geboortezorg / Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering van de tandheelkunde / Koninklijke Maatschappij ter bevordering van de Pharmacie / Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen / Nederlandse Vereniging voor Arbeids en Bedrijfsgeneeskunde / MIND